We weten het allemaal: de cd sterft een stille dood onder de mokerslagen van het internet, of die nieuwe vormen van muzikale consumptie nu legaal zijn (zoals bij iTunes) of illegaal. De ultieme fase van deze overgang (en meteen ook de oplossing voor de netelige kwestie van de auteursrechten) zou misschien het reeds befaamde Spotify kunnen brengen, een jong Zweeds bedrijf dat miljoenen muziekstukken in streaming formaat aanbiedt, met een audiokwaliteit die even goed is als die van een klassieke CD. Het achterliggende idee van Spotify: u bezit de muziek die u beluistert niet langer (zelfs niet meer de digitale bestanden) maar u hebt wel onbeperkte toegang tot een immense cataloog, en dat voor het bescheiden bedrag van 10 dollar per maand.

De filmindustrie zit in dezelfde maalstroom van dematerialisatie, zoals de opkomst van "video on demand" op de interactieve tv-platformen aantoont. Het openstellen van iTunes voor film downloads zal dit proces alleen nog maar versnellen. Met de combinatie van iTunes en Apple TV volgt het bedrijf van Steve Jobs een filosofie die identiek is aan die van Spotify: beeld en geluid worden een reeks nulletjes en eentjes, die enkel voorbijvliegen op de netwerken, zonder fysieke pendant. Het medium is de boodschap als het ware.

Eenzelfde trend in de sector van de videogames, waar de grote fabrikanten (Sony, Microsoft en Nintendo) allemaal bezig zijn om downloaddiensten aan te bieden, die hoogstwaarschijnlijk op een mooie dag de verkoop zullen vervangen van games die fysiek aanwezig zijn in de winkelketens.

En ook het boek ontsnapt niet aan deze digitale tendens. De eerste "e-readers" zijn er al, zoals de Kindle van Amazon. Er is ook sprake van een interactief tablet, dat binnenkort door Apple uitgebracht zou worden.

De massale digitalisering van al deze content, en de dematerialisatie die hiervan het gevolg is, zullen een fundamentele ommekeer veroorzaken in het menselijk gedrag. De gevolgen van deze mutatie zijn veel meer dan de "simpele" overgang van het materiële naar het immateriële. Zij veranderen om te beginnen onze relatie met het object: in de nieuwe wereld die zo ontstaat moet men geen doosjes of boeken meer kopen die dan stof gaan vergaren in uw bibliotheek: alles zal voortaan toegankelijk zijn via het scherm van de computer. Op termijn zal het elitaire statuut dat rond culturele goederen hangt grondig veranderen, net als de manier waarop uw huiskamer eruitziet: "doosjes" worden luxeobjecten, voorbehouden voor fans en verzamelaars, niet langer onvermijdelijke symbolen van het moderne leven.

Maar de verandering gaat nog dieper: deze trend tot digitalisering zal ook de voorwaarden veranderen waaronder men toegang heeft tot cultuur en kennis. Alles zal voortaan binnen handbereik liggen, en daarom zullen sommige beperkingen en barrières (gebonden aan de plek waar u woont, uw sociaal statuut) wegvallen, wat een echte vooruitgang betekent voor de mensheid.

En tot slot zal deze verandering ook een weldaad zijn op ecologisch vlak. Wanneer men weet dat meer dan twee derde van de boeken die in de boekenwinkels verdeeld worden in de papiervernietiger eindigen, dan betekent deze nieuwe manier van lezen als gevolg van de digitalisering ook goed nieuws voor het leefmilieu.

Brice Le Blévennec